Сёння ў Беларусі дзейнічае 47 псіханеўралагічных дамоў-інтэрнатаў, дзе пражываюць каля 12 000 беларусаў. На дадзены момант у краіне не існуе ніводнага даследавання ці аналіза ўмоў пражывання і якасці жыцця тых, хто там знаходзіцца. Прычынай гэтаму ёсць закрытасць і састарэлая сістэма функцыянавання такіх устаноў.
Прэзентацыя «Псіхіятрыя і правы чалавека ў Рэспубліцы Беларусь: заканадаўства і практыка» стала своеасаблівым запрашэннем да дыялогу і супрацоўніцтва ў межах працы над неабходнымі сістэмнымі зменамі, звязанымі з сур’ёзнымі парушэннямі правоў чалавека ў псіхіятрыі. ![](/noop-media/images/20976.jpg")
Важнасць працы з гэтай тэмай у пачатку прэзентацыі падкрэсліў праваабаронца Сяргей Драздоўскі (на фота) , прадстаўнік Офіса па правах чалавека з інваліднасцю. “Людзі, каторыя з’яўляюцца карыстальнікамі паслуг псіхіятрыі, вельмі стыгматызуюцца ў беларускім грамадстве. Абразы і жарты адносна стану псіхічнага здароўя чалавека – гэта, на жаль, паўсядзённая і паўсюдная з’ява ў Беларусі,”- адзначыў праваабаронца.
Сярод ключавых момантаў у сітуацыі з правамі чалавека ў галіне псіхіятрыі, якія, паводле экспертаў патрабуюць перагляду і дапрацоўкі, эксперты згадалі прымусовае змяшчэнне людзей у псіханеўралагічныя дамы-інтэрнаты ды афіцыйнае прызнанне чалавека недзеяздольным. Сяргей Драздоўскі падкрэсліў, што і без таго складаны працэс вяртання да нармальнага жыцця ў грамадстве пасля дома-інтэрната, становіцца амаль немагчымым праз адміністрацыйныя і працэсуальныя цяжкасці. “Сістэма пабудаваная такім чынам, што апекуном ў дачыненні да чалавека, прызнанага недзеяздольным і змешчанага ў псіханеўралагічны інтэрнат, у большасці выпадкаў прызначаецца сам дырэктар інтэрната. Так, дырэктар можа быць апекуном для 200-300 чалавек, што, канешне, не спрыяе яго ўдзелу ў працэсе аднаўлення дзеяздольнасці,” – распавёў праваабаронца.
Падчас міжнароднай практычнай сустрэчы юрыстаў, праваабаронцаў і экспертаў у галіне псіхіятрыі, якая праходзіла напярэдадні прэзентацыі, былі прааналізаваныя заканадаўства, правапрымяняльная практыка, асаблівасці беларускай рэальнасці. У абмеркаваннях прынялі ўдзел юрысты і праваабаронцы-практыкі, якія маюць досвед працы з сітуацыямі парушэнняў правоў чалавека ў псіхіятрыі, а таксама псіхіятры-практыкі, што ацэньваюць рэальную сітуацыю з іншай, прафесійнай перспектывы.
![](/noop-media/images/20977.jpg")
З такімі складанасцямі як закрытасць, недаступнасць, недасканаласць сістэмы, паводле псіхіятра, доктара медыцынскіх навук, Томаша Шафраньскага (Польшча), ў большай ці меншай ступені сутыкаецца большасць сучасных краін. Доктар Шафраньскі (на фота) адзначыў неабходнасць распрацоўкі адмысловай праграмы на нацыянальным узроўні, якая была б накіраваная на сістэмныя змены і паляпшэнне становішча з правамі чалавека ў галіне псіхіятрыі. Паводле эксперта, такая праграма мусіць уключаць захады па ўмацаванні гарантый абароны правоў чалавека, усталяванні адкрытасці сістэмы, зняцця лішніх абмежаванняў ды палягэчнні працэса маніторынга.
![](/noop-media/images/20978.jpg")
Аб неабходнасці рэформ заявіла таксама Эва Сзелі (на фота), венгерска-амерыканскі псіхолаг, юрыст, што спецыялізуецца на пытаннях правоў чалавека людзей з псіхічнымі разладжаннямі. Яна падрыхтавала і прадставіла спіс рэкамендацый для правядзення рэформы заканадаўства аб псіхіятрычнай дапамозе ў Беларусі. Рэкамендацыі Эвы Сзелі тычацца арганізацыі сістэмы прадастаўлення паслуг ды абмежавання волі у галіне псіхічнага здароўя, пытанняў адносна паняцця дзеяздольнасці ды гарантый прадастаўлення раўназначных умоў абароны правоў ў дачыненні да людзей з псіхічнымі разладжаннямі. Аднак юрыст падкрэсліла, што самі карыстальнікі паслуг псіхіятрыі абавязкова мусяць мець доступ і прымаць непасрэдны ўдзел у рэформах і толькі такі падыход дазволіць пазбегнуць неаб’ектыўнасці.
Прэзентацыя «Псіхіятрыя і правы чалавека ў Рэспубліцы Беларусь: заканадаўства і практыка» была арганізаваная Беларускім домам правоў чалавека ім. Б. Звозскава (Літва), Хельсінкскім фондам па правах чалавека (Польшча), Амерыканскай асацыяцыяй юрыстаў (ЗША) і стала запрашэннем для грамадскіх актывістаў ды праваабаронцаў аб’яднацца для працы над паляпшэннем сітуацыі ды захаваннем стандартаў у псіхіятрыі ў Беларусі.
Артыкулы па тэме
